Geschiedenis Naamgeving Soorten Ziekten Voeding
Koi
Ziekten
In sommige gevallen is het moeilijk om zieke vissen te genezen. Denk er dus aan dat voorkomen beter is dan genezen. Stress, een ondiepe vijver, gebrekkige filtering, overbezetting, gebrek aan zuurstof, overmatig voeren en de opeenhoping van giftige afvalproducten zijn de belangrijkste probleemgebieden. Als u ondanks al uw inspanningen een probleem krijgt met ziekten, zal dit hoofdstuk u helpen om ongunstige symptomen te herkennen en te begrijpen en u ook aan het juiste geneesmiddel helpen. Het is van belang de oorsprong en oorzaak van iedere ziekte te begrijpen en deze in een vroeg stadium te identificeren en te behandelen. Het kennen van uw Koi en hun gedragspatronen zal u in dit opzicht van pas komen.
In hun natuurlijke milieu kunnen de vissen vrijelijk in een grote hoeveelheid water zwemmen en daarbij hun eigen menu samenstellen. De opeenhoping van hun stofwisselingsafval kan er niet zo hoog worden dat dit hun gezondheid aantast. Schadelijke organismen zullen zich met afval en vis voeden, maar zullen niet in zulke getale voorkomen, dat zij de gezondheid van de vis aantasten.
In een kunstmatig milieu, waarin de condities door overbezetting, overmatig voeren of vaste en opgeloste verontreinigingen minder gunstig worden, kunnen deze schadelijke organismen zich gemakkelijk vermeerderen en in zulke getale voorkomen dat zij de natuurlijke weerstand van uw vis ondermijnen.
Het belangrijkste afweermiddel van Koi tegen organismen, zoals parasieten, bacteriën en schimmels, is een beschermende sljinlaag over hun huid en schubben. Deze laag zal de organismen afweren zolang hun aantal niet te groot wordt en de laag in een goede conditie en onbeschadigd blijft. Mocht het absoluut noodzakelijk blijken om een Koi voor behandeling uit het water te halen, is het van groot belang om optimale condities te handhaven en uiterste voorzichtigheid te betrachten vanwege de functies en de kwetsbaarheid van deze slijmlaag.
Diagnose
Gewoonlijk zal een zieke Koi zijn groep verlaten; wat op zichzelf al goed het eerste teken kan zijn van zijn ziekte. Andere signalen betreffen het verlies aan eetlust, op een lusteloze manier met gesloten vinnen zwemmen of aan de wateroppervlakte naar zuurstof happen. Trek geen verhaaste conclusies indien één van uw Koi niet naar boven komt om te eten of besluit om alleen naar voedsel te zoeken aan de andere kant van de vijver. Geduldige en zorgvuldige observatie zal u helpen bij het onderkennen van de werkelijke problemen.
Koi kunnen door vele soorten ziekten getroffen worden. Door de diagnose en oorzaak van de meeste van hen vereenvoudigend, kunnen we ze in drie hoofdgroepen verdelen:
I. Parasieten
Parasieten kunnen op allerlei manieren in de vijver komen: door overvliegende vogels, door levend voer of mogelijk via een nieuw lid van de Koi-groep. Veel van de parasieten zullen ecto-parasieten zijn, welke aan de buitenkant van de vis leven.
Gewoonlijk zal het zwakste lid van de groep, of een vis met een beschadigde slijmlaag, de gastheer worden. Sommige parasieten zijn met het blote oog waar te nemen, terwijl anderen slechts waarneembaar zijn onder een microscoop. Bijna allen hebben een gastheer nodig om op te leven en zich voort te planten. Normaal gesproken worden de eieren in de vijver gelegd en komen ze, afhankelijk van de watertemperatuur, na een bepaalde periode uit.
In de winter zullen de eieren en parasieten zich, net zoals de vissen, in een sluimertoestand begeven. Wanneer in de lente de watertemperatuur stijgt, zullen de eieren uitkomen en gaan de parasieten naar een gastheer zoeken. Gewoonlijk zullen de vissen die het meest geleden hebben van de stress van de wintertemperaturen het eerst gekozen worden. Het behandelen van de vijver tegen parasieten in het begin van de lente zal helpen om hun aantal te verminderen en de vis in staat stellen om zijn krachten en weerstand terug te krijgen, voordat de parasieten enige schade kunnen aanrichten.
Daar waar vissen zijn, zullen altijd parasieten zijn. Sommigen voeden zich met het organische vuil in de vijver en gebruiken de vis als vervoermiddel. Het schoon houden zal helpen bij het onder controle houden van deze soort, maar andere soorten zullen zich blijvend op de vis nestelen en zich met lichaamsweefsel en vocht voeden.
Net zoals in hun natuurlijk milieu kunnen gezonde vissen een klein aantal parasieten voeden zonder daar ziek van te worden. De parasieten zullen in ieder geval in aantal beperkt blijven, omdat ze niet allemaal een gastheer zullen vinden om te overleven. In een kunstmatige omgeving, waar de vis in een beperkt gebied leeft, hebben de parasieten echter meer kans om een gastheer te vinden en kunnen ze zich gemakkelijk van vis naar vis verplaatsen. Onder deze omstandigheden zijn ze ook in staat om zich snel te vermenigvuldigen.
Het gevaar van parasieten is gelegen in de schade die zij kunnen toebrengen aan de huid, vinnen of kieuwen van die vissen, die zich -niet hebben kunnen herstellen voordat schadelijke bacteriën of schimmel deze plaatsen hebben geïnfecteerd.
Protozoa parasieten
De meest voorkomende van alle parasieten die Koi kunnen aantasten zijn eencellige van de uitwendige protozoa soort. Zij leven op de huid of kieuwen en kunnen onder de microscoop worden waargenomen. Ongebruikelijk gedrag van uw Koi kan op de aanwezigheid wijzen van één of meer soorten van dergelijke parasieten. Een aangetaste Koi zal zijn vinnen, in het bijzonder de rugvin, gesloten hebben, vaak alleen zijn en daarbij lusteloos lijken en geen eetlust hebben. Tengevolge van de irritatie die de parasiet veroorzaakt, zullen de Koi zich schuren langs de zijkanten of de bodem van de vijver. Hierbij zullen zij op hun kant gaan en daarmee hun lichtere buiken naar het licht keren, hetgeen bekend staat als "flitsen". In sommige gevallen zal de Koi, door de irritatie die veroorzaakt wordt door bepaalde parasieten, extra slijm produceren, welke als een blauwgrijze film op de huid verschijnt. Als het kieuwweefsel is aangetast kan men de Koi zien "flitsen" om zich van de parasieten te bevrijden, terwijl ze snel ademen of aan de oppervlakte van de vijver naar adem snakken om zich van meer zuurstof te verzekeren.
Gelukkig kunnen ze allen met dezelfde behandeling onder controle worden gehouden.
Gyrodactylus
Twee andere parasieten waar Koi door aangetast kunnen worden, stammen van de monogenetische trematode-familie. De eerste is de Gyrodactylus, die gewoonlijk wordt aangeduid met "worm" of "zuigworm". Om zich te voeden klampen zij zichzelf met haken aan de Koi vast en hoewel ze tamelijk klein zijn kunnen ze met het blote oog waargenomen worden. Om de diagnose echter te bevestigen moeten ze geïdentificeerd worden met behulp van een vergrootglas of een eenvoudige microscoop.
Gedurende het belegeren van de Koi zal de Gyrodactylus de binnenste stralen of zelfs de gehele staart of vinnen wegvreten en doorgaan tot op de huid.
In dat stadium is het goed mogelijk dat de vis door stress of bacteriële infectie van de aangetaste plekken sterft. Als de parasiet zich eenmaal heeft genesteld, zal het vernietigingsproces vrij snel verlopen en daarom moeten vin - en staartonderzoek, evenals bij verschillende andere ziekten, een gewoonte worden tijdens bewonderen van uw collectie. Omdat de Gyrodactylus levendbarend is, worden de jongen één voor één en volledig ontwikkeld geboren
Dactylogyrus
Hoewel gelijkend op de Gyrodactylus kan de Dactylogyrus onder scheiden worden door zichtbare oogpunten. De Dactylogyrus is eierleggend en wordt gewoonlijk aangeduid als "kieuwzuigworm", omdat zij zich vastzetten op de kieuwen om zich te voeden waarbij zij het kieuwweefsel geleidelijk vernietigen. De merkbare tekenen van een aandoening zijn een snelle ademhaling, "flitsen" of luchthappen aan de oppervlakte van de vijver. In dit stadium kunnen de kieuwen er bij nadere beschouwing bleek, weggevreten en misschien gezwollen uitzien. Gezonde kieuwen zijn bloedrood van kleur met scherp afgetekende randen.
Parasitaire copepoda
Drie andere parasieten waar Koi kunnen door aangetast worden behoren tot de familie der kreeftachtigen en zijn bekend als parasitair re copepoda. Het zijn de Lernaea, Argulus en Ergasilus. Vooral tijdens de warmere maanden van het jaar, kunnen ze gemakkelijk met het blote oog waargenomen worden, aangezien de volwassen parasieten 2-5mm lang zijn. De vrijzwemmende larven van deze parasieten, of zelfs de ouders zelf kunnen in uw vijver komen door nieuwe planten, vissen of water dat van elders komt. Gezonde Koi kunnen gedurende enige tijd een paar van dergelijke parasieten verdragen, maar zij zullen er tenslotte aan ten onder gaan.
Lernaea
Deze parasiet staat bij Koi-enthousiasten bekend als de "ankerworm". Een vis die er lusteloos uitziet en veel alleen rondzwemt zal mogelijk aangetast zijn door de Lernaea. Soms kan een Koi één of meer van deze wonnen tijdelijk verdragen, maar op den duur zal hij mager en zwak worden, omdat de worm hem van zijn voedsel beroofd en de aangetaste plekken geïnfecteerd raakt door bacteriën
Alleen het volwassen vrouwtje valt de Koi aan, door haar anker-vormige hoofd gewoonlijk bij de rugvin of op het achterlichaam onder de huid vast te zetten. Het lichaam van deze parasiet kan geïdentificeerd worden als een dunne, doorzichtige worm met een lengte van ongeveer 5 mm, die onder een schub uitsteekt en waarvan aan het staarteinde twee eierzakjes vastzitten. De eitjes zullen in de vijver worden losgelaten, waar zij als vrijzwemmende larven uit zullen komen. Tegen de tijd dat u één of meerdere wormen hebt ontdekt, zullen de eitjes in de meeste gevallen al vrij rondzwemmen in de vijver en zullen de nieuwe larven zich tot volwassen parasieten ontwikkeld hebben. Na het paren zoekt het vrouwtje een gastheer om zich te voeden en haar eitjes te leggen.
Deze cyclus duurt een paar weken. Daarom moet u bij het behandelen van Koi met ankerwormen, uit voorzorg, alle vrijzwemmende wormen en larven vernietigen, door een aantal aanbevolen vijverbehandelingen.
Argulus
De visluis, Argulus, heeft veelal dezelfde uitwerking op Kol als Lernaea en maakt ze zwak en lusteloos. Koi die de luis met zich meedragen, kan men vaak alleen en soms tengevolge van de door de luis veroorzaakte irritatie, doelloos rond zien zwemmen. Net als bij de "ankerworm" zet alleen het vrouwtje zich op de Koi vast om te kunnen eten en haar eitjes te leggen. Onder het voeden steekt de Argulus een "stilet" door de huid en scheidt een prikkelende substantie af, teneinde de lichaamsvloeistoffen te kunnen verdunnen. Koi raken niet alleen verzwakt door het ontberen van voedsel, maar ze lijden tevens van de substantie die door de luis wordt gebruikt om zich te kunnen voeden.
Argulus ziet er uit als een klein stukje transparante gelei (5 mm groot) met zichtbare oogjes en zij klampen zich overal op het lichaam vast. Als Koi tegen luis behandeld worden, moeten de genomen maatregelen ervoor zorgen dat alle luizen of larven die in de visvijver aanwezig zijn, vernietigd worden.
Ergasilus
Deze parasiet staat bekend als de "kieuwluis". Een Koi die erdoor is aangetast zal men kunnen zien "flitsen", snel ademen of aan de oppervlakte van de vijver zien luchthappen. De ongeveer 2mm lange Ergasilus kan op de kieuwen worden geïdentificeerd door de waarneembare witte "V-vormen": de aangehechte eierzakken. Uiteindelijk zal de schade die deze parasiet door het eten van het kieuwweefsel veroorzaakt tot ademhalingsmoeilijkheden leiden. Koi die besmet zijn moeten voor behandeling uit de vijver gehaald worden en er moeten voorzorgsmaatregelen genomen worden ter vernietiging van alle luizen of larven die in de vijver aanwezig zijn.
Veel soorten bacteriën kunnen Koi aantasten. Het doel is hier niet deze soorten te gaan determineren, want dit vraagt dure en ingewikkelde apparatuur, maar om de verschillende symptomen te herkennen die door bacteriën veroorzaakt worden. Bacteriële infecties maken Koi niet alleen zwak en lusteloos maar kunnen de huid, vinnen, staart of kieuwen wegvreten. Wanneer er bloedvaten op vinnen of staart, rood geworden plekken op de huid, rond de bek, op de staart of vinaanzetten zichtbaar worden, wijst dit op een bacteriële infectie. Als de kieuwen geïnfecteerd raken, zullen ademhalingsmoeilijkheden de eerste tekenen zijn. Bij onderzoek kunnen de kieuwen gezwollen, fiets en mogelijk aangevreten blijken te zijn. De opéénhoping van bacteriën waardoor Koi aangetast kunnen worden, wordt in het algemeen veroorzaakt door slechte watercondities tengevolge van de opeenhoping van organisch vuil. De infectie van een open wond, letsel veroorzaakt door een scherp voorwerp in of rond de vijver, het bezwijken van de natuurlijke afweermechanismen van de Koi door stress tengevolge van een ruwe behandeling, snelle temperatuursveranderingen of parasitaire aandoeningen, kunnen de Koi gevoelig maken voor bacteriële infectie. Deze mogelijkheden moeten allemaal bekeken worden, wanneer infectie de vermoedelijke oorzaak van een ziekte is. De noodzakelijke stappen moeten worden gezet om het opnieuw uitbreken van de ziekte te voorkomen. III. Schimmelgroei
De ontwikkeling van Schimmel (Saprolegnia) kan optreden na verwonding, stress, parasitaire aanvallen of eenvoudigweg bij slechte watercondities. Het kan ook groeien op gezonken vuil en ontlasting. Onderhoud is dus absoluut noodzakelijk. Schimmel, welke de plekken vernietigt waaraan het zich heeft vastgehecht, wordt op de huid, vinnen of kieuwen van de Koi zichtbaar als een wat-achtig gezwel en staat inderdaad bekend als de "watten-ziekte". Als de kieuwen bedekt raken met schimmel gaat de Koi tekenen vertonen van ademnood. Plotselinge dalingen in de watertemperatuur kunnen kleine witte bulten doen ontstaan op de huid of vinnen van de Koi. Dit is bekend als "karperpokken" en wordt onschadelijk geacht.
Het is niet abnormaal om een kleine witte buit (een "koude vlek") aan te treffen op pas geïmporteerde Koi die tijdens het reizen ongetwijfeld ernstige dalingen van de watertemperatuur hebben ondergaan. Dit moet niet verward worden met schimmelgroei, want "koude vlek" verbonden met "karperpokken" blijft gewoonlijk even groot en zal tenslotte met het stijgen van de watertemperatuur verdwijnen.
Zwemblaasaandoeningen
De zwemblaas bestuurt het vermogen van de Koi om naar de oppervlakte te stijgen, naar de bodem te duiken of op ieder willekeurig niveau in de vijver te verblijven. Iedere stoornis in dit orgaan betekent voor de Koi een gevecht op Je oppervlakte te bereiken daarna direct weer te zinken, om naar de bodem te duiken en daar na direct weer naar boven te drijven, of onder een ongebruikelijke hoek op de bodem of de oppervlakte van de vijver te liggen of zwemmen.
Zwemblaasaandoeningen kunnen worden veroorzaakt door slechte spijsvertering of constipatie. Het voeren moet gestopt worden en als er na een paar dagen geen duidelijke verbetering is, moet de aangetaste Koi voor behandeling uit de vijver verwijderd worden.
Temperatuurstress
Dit is eerder een toestand dan een ziekte en de Koi wordt er dun en lusteloos van. Vissen die voortdurende temperatuursveranderingen hebben ondergaan kunnen temperatuurstress ontwikkelen. De hollerugziekte houdt verband met deze toestand (dystrofie van de rug). Deze toestand valt op door de duidelijke degeneratie van de rugspier, waardoor de vis er uiteindelijk mager uit gaat zien, een holle rug en een groot hoofd krijgt.
Koi, lijdend aan temperatuurstress of hollerugziekte, kunnen genezen als ze onder warmere omstandigheden gehouden worden en voedsel krijgen dat antibiotica bevat om bacteriële infectie te voorkomen.
N.B. Een vis kan er niet alleen mager uitzien door de hierboven genoemde symptomen, maar ook door verlies van eetlust en of zuurstof, door een kieuwinfectie of een besmetting door protozoaparasieten.
Waterzucht
Dit ziekteverschijnsel zorgt bij de Koi voor gezwollen ogen en schubben die net als bij een dennenappel naar buiten staan. Er zijn veel oorzaken, maar over het algemeen is het te wijten aan slechte watercondities en tast het eerst slechts een deel van de Koi aan alvorens het zich snel verspreid over de rest van het lichaam. In dit gevorderde stadium zal het ademnood veroorzaken en zal de Koi doellos rondzwemmen voor hij sterft.
Waterzucht is moeilijk te genezen, maar kan in een vroeg stadium met een kortdurend bad, (van vier uur of langer indien nodig), dat 25 gr keukenzout per 5 liter water bevat, behandeld worden.
Gatenziekte
De oorzaak is gelegen in slechte wateromstandigheden die het ontstaan van bacteriën en de protozoa parasiet Epistylis bevorderen.
Deze ziekte manifesteert zich in het begin met kleine witte bulten van ongeveer 3-4 mm in diameter. Het geïnfecteerde gebied zal rood en dik worden, als er in het centrum een gat ontstaat. Als de ziekte meerdere weken voortduurt vreten de parasieten in de infectiehaard de schubben en de huid weg, hetgeen gewoonlijk op de zijkant van de Koi gebeurt. Als er geen behandeling plaatsvindt zullen de parasieten tenslotte een gat in het vlees maken. In een vroeg stadium kunnen kortdurende baden met malachietgroen en natuurlijk zout genezing brengen. In het gevorderde stadium is gatenziekte echter moeilijk te genezen. Als er dure Koi geïnfecteerd zijn, is het raadzaam om een goede dierenarts of een ervaren Koi-houder te vragen om een buikvlies- of een intramusculaire injectie te geven met een geschikt antibioticum.
Voorbereiding voor behandeling
Een zieke Koi zal voor behandeling uit de vijver verwijderd moeten worden en om te zorgen dat de ziekte niet opnieuw uitbreekt moet de vijver zelf ook behandeld worden.
In het algemeen bestaan behandelingen uit kortdurende baden en of langdurige vijverbehandelingen. Kortdurende baden worden aan de rand van de vijver gegeven door de aangetaste Koi in een container te zetten met de juiste hoeveelheid vijverwater waaraan de vereiste hoeveelheid medicijnen is toegevoegd. Daarbij helpt het om de oplossing te beluchten met een pomp en een luchtsteen, om de zuurstof te vervangen die sommige chemicaliën bij hun werking verbruiken
Een langdurige vijverbehandeling bestaat uit het aan de vijver toevoegen van een kleine hoeveelheid medicijnen, welke gedurende langere tijd effect heeft. Na een bepaalde periode zijn de medicijnen of door verdamping of door afbraak uitgewerkt.
Kortdurende baden kunnen stressverhogend zijn voor sommige Koi en er moet heel goed opgelet worden, dat de juiste dosering van het voorgeschreven medicijn wordt toegepast bij de juiste duur van het bad. Een overdosis of een te lang contact met bepaalde medicijnen kan fataal zijn. Deze voorzichtigheid geldt ook voor langdurige vijverbehandelingen: een te hoge dosering kan niet alleen een nadelig effect hebben op de Koi, maar kan tevens de nuttige bacteriën in het filterbed vernietigen.
In het algemeen moeten medicijnen op een koele, droge plaats buiten het bereik van kinderen en dieren bewaard worden. Wanneer u medicijnen toedient moet uw rubber handschoenen gebruiken, omdat sommige van de voorgeschreven medicijnen de huid kunnen beschadigen. Medicijnen kunnen slechts gedurende een bepaalde tijd bewaard worden en het is dus een goede gewoonte om ze periodiek te vervangen.
Wanneer een Koi voor behandeling of een andere reden uit de vijver gehaald moet worden, moet hij met een speciaal Koi-net gevangen worden. Deze zijn vergeleken met de normale visnetten betrekkelijk ondiep en heel fijnmazig. Zij voorkomen dat de vis wordt dubbelgevouwen en zij beschadigen de schubben niet tijdens het scheppen. Bij een grote vijver kan het noodzakelijk zijn om de vijver gedeeltelijk leeg te laten lopen om uw Koi te kunnen vangen.
Om een vis beter te kunnen onderzoeken moet deze in een schone plastic bak of emmer met vijverwater worden geplaatst. De beschermende slijmlaag van de Koi zal aan ieder droog oppervlak blijven plakken en erdoor verwijderd worden. Als het dus absoluut noodzakelijk is om de Koi in uw handen te nemen, moet u eerst uw handen nat maken.
Voor het schoonmaken of behandelen van wonden of het verwijderen van parasieten of schimmel, kunt u de Koi op een schone doek leggen om de aangetaste plekken te kunnen bereiken. Als met de behandeling begonnen wordt, kan de kop met deze doek bedekt worden.